W dniu 27 października o godzinie 12.00 w Urzędzie Miasta Nowego Sącza odbędzie się spotkanie, którego tematem będzie Strategia adaptacji do zmian klimatu Miasta Nowego Sącza.

W dniu 25 października o godzinie 15.00 w Urzędzie Miasta w Ostrołęce odbędzie się spotkanie, którego tematem będzie Strategia adaptacji dop zmian klimatu Miasta Ostrołęki.

Uprzejmie informujemy, iż zostało odwołane szkolenie w Poznaniu, zaplanowane na dni 17-18 października 2017 r.

Harmonogram i program szkoleń do pobrania - wersja z dn. 12.10.2017 r.

Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy ma zaszczyt zaprosić na konferencję podsumowującą projekt CLIMCITIES - Climate change adaptation in small and medium size Cities - dofinansowany ze środków Mechanizmu Finansowego EOG 2009-2014,która odbędzie się 10 października 2017 r. w Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego (BUW) w Warszawie ul. Dobra 56/66.

W programie m.in.:

• wystąpienia Partnerów i gości z Norwegii oraz Polski,
• omówienie światowych trendów i perspektyw w zakresie adaptacji do zmian klimatu,
• prezentacja rezultatów projektu CLIMCITIES,
• prezentacja strategii adaptacji do zmian klimatu opracowanych dla pięciu miast partnerskich,
• prezentacja ogrodów BUW.

Serdecznie zapraszamy do zgłaszania swojego udziału w konferencji poprzez formularz dostępny pod tym odnośnikiem do dnia 9 października 2017 r.

Program konferencji w formacie PDF

Agenda - English version

W dniach 28 sierpnia - 1 września 2017 r.  w ramach projektu miała miejsce podróż studyjna do Norwegii, której celem było poznanie norweskich najlepszych praktyk w zakresie adaptacji do zmian klimatu oraz przeprowadzenie spotkań z władzami lokalnym w Norwegii w celu bezpośredniej wymiany doświadczeń. Program podróży studyjnej został opracowany w ścisłej współpracy z Vista Analyse, partnerem IOŚ-PIB w projekcie CLIMCITIES. Oprócz pracowników IOŚ-PIB, w podróży wzięli udział przedstawiciele miast, dla których opracowywane są strategie adaptacji do zmian klimatu (Bełchatów, Ostrołęka, Siedlce, Tomaszów Mazowiecki i Nowy Sącz), a także przedstawiciele NFOŚiGW oraz MŚ.

Uczestnicy podróży studyjnej odbyli spotkanie w Norweskiej Dyrekcji ds. Zasobów Wodnych i Energii, podczas którego omówiony został zakres zadań Dyrekcji w odniesieniu do zmian klimatu i adaptacji do zmian klimatu, ze szczególnym uwzględnieniem powodzi i osuwisk.

Podczas dwóch prezentacji słuchacze zapoznali się z:

• strukturą i zakresem zadań urzędów zajmujących się tematami zmian klimatu i adaptacji do zmian klimatu,
•  strukturą źródeł energii elektrycznej w Norwegii, ich usytuowaniem i narażeniem na skutki zmian klimatu,
• celami krajowymi Norwegii w zakresie OZE oraz instrumentami prowadzącymi do osiągnięcia celów,
• prognozami klimatycznymi dla Norwegii,
• dokumentami o charakterze planów i strategii dotyczącymi adaptacji do zmian klimatu ze szczególnym uwzględnieniem powodzi i osuwisk (zarządzanie ryzykiem związanym z powodziami i osuwiskami),
• przepisami i mechanizmami wdrażania działań przewidzianych ww. dokumentów strategicznych.

Kolejna prezentacja dotyczyła zarządzania spływem wód powierzchniowych i została przedstawiona przez eksperta Urzędu Miasta Oslo, dr. Benta C. Braskeruda. Dr Braskerud omówił:

• wpływ zmian klimatu i rosnącej urbanizacji na intensywność i częstotliwość opadów, a co za tym idzie, na spływ wody powierzchniowej w Oslo,
• przykłady powodzi i podtopień wywołanych przez deszcze nawalne w różnych miastach wraz z szacunkami strat finansowych,
• strategię i plan działań nakierowane na zarządzanie wodami opadowymi w Oslo,
• przykładowe działania już zrealizowane i planowane w celu zmniejszenia ryzyka związanego z wodami opadowymi (błękitno-zielona infrastruktura miejska i prywatna, wytyczne dla deweloperów, ogrody deszczowe, zielone dachy, przepuszczalne powierzchnie utwardzone, drogi bezpiecznego spływu wody przy deszczach nawalnych etc.),
• wyniki badań pokazujących efektywność zastosowanych rozwiązań (tj. ich zdolność do odprowadzenia wody).

Kolejnym punktem programu była wizyta w Ensjø, dzielnicy Oslo, gdzie uczestnicy podróży studyjnej mogli w rzeczywistości obejrzeć zrealizowane inwestycje z zakresu błękitno-zielonej infrastruktury. Dr Braskerud omówił kwestie techniczne, a także skuteczność i celowość oraz przybliżone koszty zrealizowanych inwestycji. Władze lokalne w Norwegii wykorzystują do tych celów partnerstwo publiczno-prywatne, co pozwala obniżyć zaangażowanie finansowe po stronie publicznej.

Innym przykładem konkretnie zrealizowanego projektu adaptacyjnego jest zagospodarowanie (w formie błękitno-zielonej infrastruktury) terenów po starym lotnisku w Fornebu (gmina Bærum). Również w tym miejscu gmina przeprowadziła inwestycje w partnerstwie publiczno-prywatnym. Na niegdyś zabetonowanym terenie powstał park, tereny zielone, sztuczne jeziora. Teren przeznaczony jest pod budownictwo mieszkaniowe, więc błękitno-zielona infrastruktura będzie służyła lokalnym mieszkańcom i jest finansowana m.in. ze sprzedaży terenu deweloperom. Przedstawiciel Urzędu Miasta Bærum wprowadził uczestników podróży studyjnej w temat projektu Fornebu, a następnie oprowadził grupę po terenie byłego lotniska w celu pokazania faktycznie zrealizowanych inwestycji.

W kolejny dniu uczestnicy podróży studyjnej wysłuchali prezentacji przedstawicielki Urzędu Miasta Oslo nt. korzyści i wyzwań w pracy międzysektorowej. Zmiany klimatu i adaptacja do zmian klimatu są tematami przekrojowymi, wymagającymi zaangażowania urzędników z różnych komórek, departamentów i urzędów.

Miasto Oslo przyjęło cele redukcji emisji CO2 – o 50% do 2020 r. i o 95% do 2030 r. (w stosunku do roku bazowego 1990). Dla realizacji tych celów powstała Agencja Klimatyczna, która zajmuje się również realizacją Strategii Adaptacyjnej dla Miasta Oslo do roku 2020. Działania operacyjne (Action Plan 2017-2019) są wdrażane przez grupę roboczą ds. adaptacji do zmian klimatu, składającą się z 8 najistotniejszych dla adaptacji urzędów, agencji i instytucji. Jest to grupa międzysektorowa, stała, koordynowana przez Agencję Klimatyczną. Poza grupą roboczą, utworzona została także sieć współpracy – luźniejsza struktura składająca się z kolejnych agencji, grup i publicznych przedsiębiorstw, a także obywateli, akademików i sektora prywatnego.

Poza działaniami adaptacyjnymi dla Oslo, w Norwegii prowadzone są też prace nad adaptacją do zmian klimatu na poziomie krajowym. Odpowiedzialną instytucją jest Norweska Agencja Środowiska (Norwegian Environment Agency). Agencja podlega Ministrowi ds. Klimatu i Środowiska, natomiast na poziomie lokalnym wdrażanie polityk klimatycznych koordynowanych przez Agencję prowadzą gubernatorzy hrabstw i miasta. W latach 2012-2013 powstała biała księga dot. adaptacji do zmian klimatu. Wprowadzono w niej sektorową odpowiedzialność za zarządzanie skutkami zmian klimatu. Na jej podstawie powstały kolejne plany i regulacje.

Oprócz regulacji, miasta współpracują w sieci gmin miejskich: I-front. W ramach tej sieci miasta dzielą się wiedzą i dobrymi (złymi) praktykami, tworzą mapy adaptacyjne, programy pilotażowe, stanowią również forum konsultacyjne dla polityk krajowych. Głównym problemem we wszystkich  miastach jest zarządzanie wodą opadową, ale miasta dzielą się doświadczeniami również w zakresie: słabej jakości wody w okresie suszy, odporności budynków na uderzenia porywistego wiatru, odporności wody i przyrody na pasożyty i obce gatunki. Największą barierą adaptacyjną jest bariera prawna, ponieważ wg przepisów ludzie muszą sobie sami radzić z wodą na prywatnych posesjach. Niemniej prowadzone są badania i promowane są wśród ludności rozwiązania takie jak błękitno-zielona infrastruktura.

W następnym dniu podróży studyjnej, uczestnicy mieli okazję zapoznać się z działaniami prowadzonymi przez Norweską Dyrekcję Obrony Cywilnej w zakresie ochrony ludności i majątku przed skutkami zmian klimatu. Do najważniejszych zagrożeń w Norwegii należą: intensywne opady, powodzie, osuwiska i lawiny, podnoszenie poziomu morza, topniejący lodowiec w Arktyce. Ok. 60% miast raportuje problemy wynikające z ww. zdarzeń w ciągu ostatnich 4 lat. Najwięcej zgłoszeń dotyczy powodzi i porywistego wiatru. Negatywne skutki to głównie zaburzenia w transporcie, dostawach energii i komunikacji elektronicznej. Powodzie i silny wiatr prowadzą do zniszczeń budynków i infrastruktury, środowiska naturalnego, a także konieczności ewakuacji ludności.

Przedstawiciele Dyrekcji zaprezentowali konkretne przykłady katastrof i szkód związanych z ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi i omówili potencjalne ryzyka. Szczególnym przykładem zagrożenia jest podnoszenie się poziomu morza, które - wbrew powszechnej opinii - następuje głównie z powodu ocieplenia wody i rozszerzalności termicznej wody (topnienie lodowca to drugi powód). Nabrzeża są chronione przed falami i pływami przy obecnym poziomie wody – po podniesieniu się poziomu morza, fale będą powodować zalania, dlatego to zagrożenie musi być uwzględnione w planowaniu i funkcjonowaniu miasta (np. poprzez projektowanie stref buforowych na nabrzeżach, czy wodoodpornych budynków).

Kolejnym zaprezentowanym aspektem zarządzania ryzykiem jest wpływ zmian klimatu na bezpieczeństwo żywnościowe Norwegii. Przedstawiciele Dyrekcji przedstawili sposób analizy tego zagadnienia, które w Norwegii jest szczególnie ważne ze względu na to, że Norwegia jest importerem netto żywności.

Ostatnim punktem agendy tego dnia była prezentacja przedstawiciela Urzędu Miasta Tønsberg, który omówił praktyczne narzędzia i działania podejmowane przez miasto w celu zarządzania wodą opadową i burzową. Po prezentacji, uczestnicy odbyli wizję lokalną, w czasie której mogli zapoznac się z realizowanymi inwestycjami, takimi jak: ścieżki spływu wody padowej, błękitno-zielona infrastruktura, przebudowa kanalizacji. Przedstawiciel UM Tønsberg zaprezentował również nowatorski system segregacji i odprowadzania śmieci, który jest realizowany w tym mieście. System umożliwi automatyczną segregację śmieci i ich odprowadzanie metodą zasysania do właściwych punktów odbioru poza miastem (np. punkt recyklingu, czy spalarnia odpadów).

Uczestnicy podróży studyjnej zadawali wiele pytań partnerom norweskim pod kątem swoich własnych doświadczeń w miastach. Pytania dotyczyły zarówno przepisów prawa jak i praktycznych aspektów realizowanych inwestycji, w tym aspektów finansowych.

Podróż studyjna miała na celu pokazanie norweskich dobrych praktyk i praktycznych doświadczeń w realizowanej polityce adaptacyjnej na poziomie krajowym i lokalnym. Norwegia, podobnie jak Polska, na poziomie krajowym traktuje wciąż kwestie mitygacyjne jako bardziej istotne, niż adaptacyjne, jednak na poziomie lokalnym widać problemy i zagrożenia. Uczestnicy mieli szansę zapoznać się z praktycznymi aspektami prowadzonej polityki adaptacyjnej, nakierowanej na problemy, na które napotykają również polskie miasta.